"Uzun" XIX. Yüzyılda Orta Avrupa

ODTÜ İktisat Bölümü Emekli Öğretim Üyesi Prof. Oktar Türel, bu kitapta I. Dünya Savaşı’nın ardından çözülen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun ana bileşenlerinin XIX. yüzyıldaki toplumsal tarihine eğiliyor. ”’Uzun’ XIX. Yüzyıl” deyimi ile XVIII. yüzyılın son çeyreğindeki ekonomik ve siyasal devrimlerle başlayan ve 1914’te I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle sona eren çağ kastedilmektedir.

Yazar, tarih yazımına toplumsal değişmenin tüm öğelerini, bu meyanda kültür ve sanat evreninde yaşananları da içeren, bütüncül bir anlatı olarak bakma düşüncesini paylaşmaktadır. Bu nedenle, kitabın üç ana kısmında XIX. yüzyıl Orta Avrupa’sının siyasal ve ekonomik gelişme tarihi üzerine bazı sanatçıların kişisel hayat ve kariyer öyküleri izdüşürülmüştür. Sanat-siyasal toplum etkileşimi, başlıca plastik sanatlar ve mimarlık bağlamında örneklenmiştir.

Beş kısımdan oluşan kitabın ilk kısımlarında İmparatorluğun Avusturya parçası, devamında Macaristan Krallığı ve Çek toprakları ele alınmaktadır. Kitabın adında yer alan ”Bir Habsburg Üçlemesi” deyimi, böyle bir ilgi alanını betimlemektedir.

Kitabın son kısmında yazar, daha önceki kısımlarda yer alan bazı temel saptamaların altını çizmekle yetinmemiş, bu kısma uluslar ve ulusalcılık üzerine özlü bir yazın incelemesi de eklemiştir. “Uzun” XIX. yüzyıldaki iki temel sorunsalın, yani
ulus-devletlerin inşası ile sanayileşme ve modernleşmenin, XX. ve XXI. yüzyıllara taştığı anımsandığında, bu eklemenin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Böylelikle, “Habsburg ulusalcılığı”nın günümüzde de önem ve anlam taşıyan öğeleri daha iyi anlaşılabilmekte ve yorumlanabilmektedir.