Serbest Fırka Hatıraları

Cumhuriyet döneminin ilk “güdümlü muhalefet” deneylerinden biri
olan Serbest Cumhuriyet Fırkası üzerine yazılmış eserlerin azlığı, yeni
yetişen kuşakların, yakın tarihin bu “yapay” demokrasi girişiminin ilginç
serüveni hakkında yeterli bilgi edinmesini engellemektedir. Serbest
Cumhuriyet Fırkası'nın başkanı Ali Fethi Okyar'ın Serbest Cumhuriyet
Fırkası Nasıl Doğdu? Nasıl Feshedildi? adlı anılarının yanı sıra, Ahmet
Ağaoğlu'nun partinin kuruluşu ve çok kısa süren ömrü hakkında
bilgileri içeren Serbest Fırka Hatıraları birinci elden kaynaklar olarak
bilinmektedir. Düşünce ve siyaset hayatımızın önemli isimlerinden
olan Ahmet Ağaoğlu (Agayev) uzun yıllar İttihat ve Terakki'nin
merkezi umumi üyeliğinde bulunmuş, mütareke yıllarında Malta'ya
sürülmüş, Türk Ocağı'nın kuruluşuna katılmış ve Türkiye'de Türkçülük
hareketinin öncülüğünü yapmıştır. 1930'da Atatürk'ün emriyle Fethi
Okyar, Nuri Conker ve Tahsin Uzer gibi kişilerle Serbest Cumhuriyet
Fırkası'nın kurucuları arasında yer alan Ahmet Ağaoğlu, Serbest Fırka
Hatıraları'nda yakın dostu Fethi Bey'le partinin kuruluş aşamalarını,
tartışmalarını, Gazi'nin kuruluşa ilişkin çabalarını, parti üzerinde
yapılan bütün hesapları altüst eden ünlü “İzmir Hadiseleri”ni, İnönü ve
çevresinin oyunlarını, TBMM'de SCF'ye yapılan hücumları ve partinin
feshini anlatmaktadır. Oğlu Samet Ağaoğlu'nun önsözleriyle birlikte
yayımlanan bu hatıralar, yakın tarihimizin saklı kalmış gerçeklerini
öğrenme konusunda önemli bir kaynak sayılmaktadır.