İbn Haldun ve İnsan Bilimi

İbn Haldun’un tarihsel araştırmaya şaşırtıcı derecede çağdaş yaklaşımı, çağdaş dönem öncesi du¨nyanın önde gelen tarih âlimi olmasını sağlamıştır. Başyapıtı Mukaddime’de tarihsel kanıtları değerlendirerek olayların altta yatan sebeplerini belirlemeyi amaçlayan, Aristotelesçi kavramlardan hayat bulan bir yöntem geliştirmiştir. Yapısal tarih ve tarihsel sosyolojinin du¨nyadaki ilk örneğini temsil eden Mukaddime, Avrupa’daki Aydınlanma döneminden dört yu¨z yıl önce çağdaş tarihyazımını ve sosyal bilimleri öngörmu¨ştu¨r.

İbn Haldun, bu eserde, meslektaşı olan diğer Mu¨slu¨man tarihçilerden kayda değmez şifahi geleneği bırakmalarını ve bunun yerine çalışmalarını felsefeden beslenen bir sosyal örgu¨tlenmeler anlayışı u¨zerine temellendirmelerini talep eden kentli, ku¨ltu¨rlu¨ bir entelektu¨el dini otorite olarak ortaya çıkıyor.

Platon, Aristoteles ve Galen ile başlayan, Greko-İslami filozoflar Farabi, İbn Sina ve İbn Ru¨şd ile devam eden, sonrasında Montesquieu, Hume, Adam Smith ve Durkheim ile yenilenen entelektu¨el neslin bir u¨yesi haline gelen İbn Haldun ve başyapıtı Mukaddime u¨zerine ayrıntılı bir çalışma olan Marakeş’in Portakal Ağaçları - İbn Haldun ve İnsan Bilimi, iyi bir biyografi ve tarih kitabı olmasının yanı sıra aynı zamanda bir “Mukaddime’yi anlama kılavuzu” niteliğinde.