Atatürk Heykelleri

Türkiye'de heykel dendiği zaman, en azından “halk arasında”, esasen
Atatürk heykeli anlaşılır. Atatürk heykelleri, ülkede heykel estetiğini
belirleyen baskın unsur niteliğini taşıyor. Bu heykeller, aynı zamanda
kamusal mekânlara nizam veriyor, kentin merkezini belirliyorlar.
Aylin Tekiner, titiz çalışmasında, öncelikle Atatürk heykelleri rejiminin
politik bir tahlilini yapıyor. Başka deyişle, Atatürk heykelleri üzerinden
bir siyasi tarih okuması gerçekleştiriyor: Bu heykeller topluma nasıl
mesajlar vermek üzere tasarlandı? Mesajlar, Cumhuriyet tarihi boyunca
ne ölçüde devamlılık gösterdi, dönemlere göre nasıl farklılaştı? Erken
Cumhuriyet döneminde oluşturulan kişi ve devlet kültüyle dönemin
totaliter rejimlerinin estetik politikaları arasında ne gibi benzerlikler
görülebilir? Özellikle 12 Eylül 1980 askerî darbesi sonrasındaki Atatürk
heykeli yaptırma kampanyaları nasıl bir toplum tasarımının ifadesiydi?
Kitaptaki diğer analiz düzlemini ise, Türkiye'deki Atatürk heykelleri
envanterinin estetik açıdan ve görsel mesajlar açısından yorumlanması
oluşturuyor. Sadece belli başlı “anıtsal” örnekler değil, pek bilinmeyen,
kenarda köşede kalmış heykeller de bu gözle inceleniyor. Ayrıca,
defalarca yeniden üretilen kalıp-modeller olgusuna ve bunun gitgide
büyüyen “piyasasına” dikkat çekiliyor.
Kentsel peyzajın bir sabitine dönüşen ve heykel algısını bir kalıba sokan
Atatürk heykelleri hakkında, geniş perspektiften, analitik bir inceleme.